Misbruik van de ketenregeling

In deze weblog sta ik stil bij de uitleg van het misbruik van de ketenregeling die het Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden op 7 augustus 2018 heeft gedaan. Deze uitspraak is vooral van belang voor werkgevers die gebruik maken van payrollconstructies. Het Hof heeft geoordeeld dat het gebruik van een payrollconstructie - waarbij het enige doel is om onder de bescherming van de zogeheten ketenregeling uit te komen – in strijd is met Europese wetgeving. Als gevolg hiervan is het Hof van oordeel dat de werknemer voor onbepaalde tijd in dienst is bij zijn werkgever. Wat was hier aan de hand? 
 
De feiten
Werknemer was sinds 2011 in dienst bij een taxibedrijf als taxichauffeur. Zijn tijdelijke arbeidsovereenkomst was twee keer verlengd. Op de arbeidsrelatie was de CAO voor Taxivervoer van toepassing.
 
Na drie tijdelijke arbeidsovereenkomsten te hebben gehad, geeft werkgever de werknemer vervolgens een aanmeldformulier mee voor een payrollwerkgever, T4T. De werknemer wordt op dit formulier aangeduid als payroll-werknemer. Werknemer ondertekent de arbeidsovereenkomst en stuurt deze op naar de T4T. Vervolgens blijft de werknemer, zonder onderbreking, zijn oude werkzaamheden uitoefenen bij het taxibedrijf. Na een aantal maanden werkzaam geweest te zijn via deze constructie ontvangt hij bericht van zijn werkgever dat hij vanaf 5 maart 2015 niet langer ingezet zal worden. Werknemer stelt vervolgens dat een arbeidsovereenkomst voor onbepaalde tijd is ontstaan tussen hem en het taxibedrijf en dat de werkgever dus niet zomaar van hem af kan. De kantonrechter wijst de vordering van de werknemer toe; de werknemer dient weer toegelaten te worden tot zijn werkzaamheden als taxichauffeur bij zijn werkgever.
 
Wat heeft de ketenregeling hiermee te maken?
Art. 7:668a BW bevat de zogeheten ketenregeling. De ratio achter de ketenregeling is dat na een bepaalde keten van tijdelijke arbeidsovereenkomsten, een arbeidsovereenkomst voor onbepaalde tijd dient te ontstaan. De ketenregeling moet ervoor zorgen dat werknemers na verloop van tijd een arbeidsovereenkomst voor onbepaalde tijd krijgen. Tot 1 juli 2015 bood de ketenregeling de mogelijkheid om in een periode van maximaal drie jaar, drie tijdelijke arbeidsovereenkomsten te sluiten met een tussenpoos van drie maanden. Tegenwoordig is de ketenregeling beperkter. Door invoering van de Wet Werk en Zekerheid (WWZ) mag een werkgever met een werknemer nu slechts drie arbeidsovereenkomsten sluiten in een periode van twee jaar met een tussenpoos van zes maanden. Indien de werkgever meer arbeidsovereenkomsten sluit, of de periode van twee jaar overschrijdt, ontstaat in beginsel van rechtswege een arbeidsovereenkomst voor onbepaalde tijd. Daarbij moet het gaan om een keten van arbeidsovereenkomsten. Een losse arbeidsovereenkomst die bijvoorbeeld vijf jaar duurt, valt buiten het bereik van dit artikel; deze overeenkomst eindigt van rechtswege. Op het moment dat de werkgever binnen de keten blijft en er zes maanden verstrijken, kan de werkgever vervolgens opnieuw drie arbeidsovereenkomsten voor maximaal twee jaar overeenkomen met de werknemer.
 
Wat zegt het Hof nu precies over het taxibedrijf?
Het Hof overweegt in deze zaak dat de ketenregeling de uitwerking is van een Europese Richtlijn (1999/70/EG). In deze Richtlijn staat dat een arbeidsovereenkomst voor onbepaalde tijd gezien moet worden als de standaard arbeidsverhouding. De zekerheid die dit type overeenkomst biedt, draagt bij aan de levenskwaliteit van de betrokken werknemers. Hoewel de Richtlijn geen betrekking heeft op uitzendovereenkomsten, is het Hof van oordeel dat het gebruik van een payrollconstructie (aansluitend op de maximale termijn van de ketenregeling) de bescherming die de Richtlijn beoogt te bieden, niet mag frustreren.
 
Het verweer van werkgever
De werkgever verdedigde zich bij het Hof door te stellen dat, nadat het maximale aantal arbeidsovereenkomsten in de maximale periode is bereikt, zij de juiste termijn gewacht had, om een nieuwe keten aan arbeidsovereenkomsten te sluiten. Het Hof oordeelt echter dat in deze zaak geen sprake was van een feitelijke onderbreking van de door de werknemer verrichte werkzaamheden. Het Hof overweegt: ‘Werknemer is niet in de situatie gekomen dat hij zijn knopen moest tellen en een bewuste keuze voor zijn arbeidsrechtelijke toekomst diende te maken. Vervolgens overweegt het Hof dat de payrollconstructie die de werkgever heeft gebruikt, niet kan verhinderen dat er een arbeidsovereenkomst voor onbepaalde tijd is ontstaan. Het Hof komt tot dit oordeel aan de hand van Europese rechtspraak.
 
Conclusie
Hoewel de werkgever in dit geval de ketenregeling niet heeft overschreden, oordeelt het Hof toch dat er een arbeidsovereenkomst voor onbepaalde tijd is ontstaan. De consequentie hiervan heeft grote gevolgen. Het is een stuk moeilijker om een werknemer te ontslaan die werkzaam is voor onbepaalde tijd. Ook heeft de werknemer in dat geval recht op twee jaar doorbetaling bij ziekte. De werkgever dient daarnaast - indien de werknemer ziek wordt - twee jaar lang te zorgen voor re-integratie. Zijn werkgever is bovendien veroordeeld in de kosten van het hoger beroep.
 
Wet Arbeidsmarkt in balans
Minister Koolmees van Sociale Zaken en Werkgelegenheid heeft aangekondigd om het Nederlandse arbeidsrecht in 2018 te gaan veranderen zodat het voor werkgevers aantrekkelijker wordt om werknemers in vaste dienst te nemen. Minister Koolmees gaat deze veranderingen doorvoeren middels de Wet arbeidsmarkt in balans (WAB). De ketenregeling zoals die nu geldt, zal gaan veranderen: de opeenvolging van tijdelijke contracten wordt verruimd. Nu is het mogelijk om aansluitend drie contracten in twee jaar te aan te gaan. Dit wordt drie jaar. Werkgevers kunnen op deze manier langer werknemers voor bepaalde tijd in dienst nemen. Ook zal het makkelijker worden om de arbeidsovereenkomst voor onbepaalde tijd te laten ontbinden door de rechter.

Heeft u vragen over uw situatie met betrekking tot de ketenregeling? Of heeft u vragen over wat de WAB voor mogelijkheden biedt? Neem dan contact met ons op via [email protected] of op 06-33046728. Een kennismakingsgesprek is altijd kosteloos en vrijblijvend. Wij werken landelijk en komen graag bij u langs.